Benzinli Motorun Çalışma Prensibi ve 4 Zaman

İçten Yanmalı Motorlar Nasıl Çalışır ? (Çalışma prensibi)

Bir içten yanmalı motor, yanma odasında bulunan hava-yakıt karışımının yakılması-patlatılmasıyla oluşan basıncın, pistonu büyük bir kuvvetle aşağı ittirmesi sayesinde çalışır. Aslında motor, yakıtın kimyasal enerjisini, mekanik enerjiye (hareket enerjisi) çevirir. Pistonun aşağı yönlü hareketi, biyel kolu ile krank miline iletilir, biyel-krank mili vasıtasıyla doğrusal hareket (pistonun aşağı-yukarı hareketi), dönme hareketine (dairesel harekete) dönüştürülür. Motorlar iki zamanlı ve dört zamanlı olarak çalışmaktadır.

4 Zamanlı Motorlar Nasıl Çalışır ?

Benzinli ve dizel motorlar, 4 zaman prensibine göre çalışırlar. Motorda 4 zaman: Emme, sıkıştırma, yanma (iş) ve egzoz zamanlarıdır. Bu dört zamanın tamamlanmasına bir çevrim denir. Bir çevrimin tamamlanması için krank mili iki kez döner (720^o), eksantrik (kam mili) ise bir kez döner (360^o).

Emme Zamanı: Emme supapları açılır ve piston aşağı inerken silindir içinde oluşan vakum ile, hava-yakıt karışımı emilir. Eğer motor direkt enjeksiyonluysa, emme zamanında sadece hava emilir.

Sıkıştırma Zamanı: Silindir içerisindeki hava-yakıt karışımı, pistonun yukarıya, üst ölü noktaya (ÜÖN) hareket etmesiyle sıkıştırılır, sıkıştırılan hava-yakıt karışımının sıcaklığı ve basıncı artar. Bu sırada hem emme hem de egzoz supapları kapalıdır. Sıkıştırma oranı, motor performansında belirleyicidir (özellikle tork değerinde). Benzinli motorların sıkıştırma oranı 9:1 ila 13:1 arasında değişebilir. Dizel motorların ise sıkıştırma oranları çok daha fazladır; 17:1 ila 23:1 arasında değişebilir.

İş Zamanı (Yanma Zamanı):  Pistonun üst ölü noktaya hareket etmesiyle sıkıştırılan hava-yakıt karışımı patlatılarak yakılır. Eğer benzinli motorsa bir buji ile karışım tutuşturulur, eğer bir dizel motor ise karışım yüksek basınç ve sıcaklığın etkisiyle kendiliğinden (ateşleme bujisi yoktur) tutuşarak patlar. Bu patlama sonucu oluşan yüksek basınç, pistonu üst ölü noktadan alt ölü noktaya büyük bir hız ve kuvvetler iter, iş tam olarak  bu zamanda elde edilir. Bir piston diğer 3 zamanda enerji harcar (emme-sıkıştırma-egzoz), sadece iş zamanında enerji üretir. Motor, silindirlerde sırayla oluşturulan iş zamanları sayesinde çalışır-döner.

Egzoz Zamanı: Yanma odasında iş zamanında yakılan yakıttan oluşan egzoz gazları, pistonun tekrar üst ölü noktaya hareket etmesi ve bu sırada egzoz supabının açılmasıyla, egzoz manifoldu ve hattından dışarı atılır. Bu sırada emme supabı kapalıdır.

Binek ve ticari araçlarda kullanılan motor tipleri, kullanılan yakıtın cinsine göre iki temel çeşide ayrılır. Bunlar:

Benzinli Motorlar (Otto Motorlar)

Dizel Motorlar