İmdat Freni Nedir Ne İşe Yarar? Nasıl Çalışır?

Kamyonlarda İmdat Freni Ne İşe Yarar ? Nasıl Çalışır ?

Havalı fren sistemine sahip araçlarda, ayrıca bir el freni (imdat freni) bulunur. El freni, ayak freni çalışmaması durumunda (acil durumlarda) ve duran aracı yerinde sabitlemek için kullanılır.

El freni de havalı olarak çalışır, yani klasik araçlardaki gibi el freni teli yoktur.

İmdat freninin temel parçaları ve görevleri şunlardır:

* El freni kolu-valfi: Sürücü mahalinde bir el freni kolu bulunur. Joystick şeklindeki bu valf kolu ile el freni kumanda edilir. Kamyonlarda genelde iki konumu olan el freni kolunun, tır çeker – römork gibi ilaveler varsa üçüncü bir konumu daha olmaktadır. El freni kolu, düşük bir pilot basınç ile röle valfi kumanda eder, asıl frenleme basıncını ise röle valf kumanda eder. El freni kolu çekildiğinde, fren körüğündeki el freni diyafram odasındaki basınç serbest bırakılır, frenleme yapılır; el freni kolu bırakıldığında diyafram odasına tekrar basınçlı hava dolar, frenler serbest kalır.

* Röle valf:El freni valfi ile tekerlek fren körükleri arasında bulunur, el freni kolu çekildiğinde hızlıca sistemin devreye girmesini sağlar. Asıl görevi ise, tekerlek fren körüğündeki diyaframlı el freni odasındaki havanın tahliye edilmesini (el freni çekildiğinde) ve tekrar basınçlı hava ile doldurulmasını sağlamaktır (el freni bırakıldığında).

*Fren körükleri (yaylı fren silindirleri): Havalı fren sisteminde, ön tekerleklerdeki fren körüklerinden farklı olarak, arka tekerlek fren körükleri daha büyüktür, içerisinde-arkasında bir de el freni için ayrı bir diyafram-yaylı basınç odası bulunur. Frenleme için gerekli olan itme kuvvetini, el freni odasındaki sert itme yayı sağlar.

*Fren şalteri: El freni çekildiğinde, gösterge panelinde ikaz lambası yakar.

İmdat freni Nasıl Çalışır ?

İmdat freninin çalışma prensibi, ayak freninin çalışma prensibinden farklıdır, hatta terstir. Ayak freninde pedala basıldığında, fren körüklerine basınçlı hava gönderilir ve körüğün içindeki yayı yenerek fren kolunu ileri iter. El frenindeyse, fren körüğünün içerisindeki el freni diyafram odasındaki basınç tahliye edilir. Yani normal frende basınçlı hava gönderilip fren yaptırılırken, havalı el freninde basınçlı hava tahliye edilerek fren yaptırılır.

Arkada tekerleklerde bulunan fren körüğünün içerisinde, el freni diyafram odasında, el freni çekili değilken, yüksek basınçlı hava mevcuttur ve bu basınçlı hava, diyaframı ve yayı geriye doğru sıkıştırmış durumda beklemektedir. El freni devrede değildir. Sürücü el freni kolunu çektiğinde, el freni odasındaki basınçlı hava atmosfere tahliye edilir, basınç düşer. Basınç düşünce, çok gergin kuvvetli yay, diyaframı ileri doğru iter ve itici çubuk ileri hareket ederek fren mekanizmasını çalıştırır.

El freni bırakıldığında, tekrar basınç odasına hava dolar ve diyaframı ve yayı geriye doğru iter, frenleme sona erer tekerler serbest bırakılır.

El freni, kullanıma hazır kurulmuş bir mekanizma gibi çalışır. El frenini yay çalıştırır, hava serbest bıraktırır.

Havalı el freni körüğünün arızalanıp frenleme konumunda kalması durumunda, el freninin serbest bırakmak için, fren körüğünün (fren silindirinin) arkasındaki uzun cıvata saplamanın sola döndürülerek gevşetilmesi gerekir.

Not: Arka teker fren körüğündeki, el freni diyafram yayı çok sert bir yaydır, her hangi bir söküm hatasında fırlayıp çok ciddi yaralanmalara sebep olabilir, uygun prosedürün izlenmesi gerekir.